بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 317

بد ذات-بد نهاد-بد گوهر-بد جنس-خبیث

دق دل-دلخوری-کینه-دشمنی

خبر چین-سخن چین-جاسوس

خاور زمین-قاره ی آسیا

بی باعث و بانی-بی کس و کار-بی سرپرست

 

چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

درگاهی-آستانه

زار-کوتاه شده ی زایر

رد کردن-برگردانیدن-پس دادن-رفوزه کردن-از سر باز کردن-پنهانی دادن-پنهانی عبور دادن

اوت کردن(بیرون انداختن، بیرون کردن)

 

خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

روی پای خود ایستادن-به خود متکی بودن-به دیگران نیاز نداشتن
جاخالی رفتن-به دیدن خانواده ی مسافر رفتن

زنندگی-زشتی-نفرت انگیزی

زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

زن بردن-همسر گرفتن مرد

ارزانی-بخشیدن-دادن
بیرون روش-اسهال-شکم روش

آهوی مانده گرفتن(بی‌انصافی کردن، عاجزکشی کردن)

 

پیشت-آوازی برای راندن گربه

حلوای تن تنانی-نوعی حلوا

از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی
تر و فرز-چست و چابک

دستبرد زدن-دزدیدن-غارت کردن

خیسیدن-خیس خوردن-خیس شدن

 
بر و برگرد نداشتن-مسلم-قطعی-بی چون و چرا

ترید- تلیت

 

آدم کردن کسی(کسی را تربیت کردن، سواد آموختن)
توگوشی حرف زدن-نجوا کردن-تنگ گوش کسی حرف زدن

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

 

بله بُری-گفتگو برای تعیین شرایط عقد و میزان حقوق زن و شوهر

درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد
بار انداختن-توقف و اقامت کردن

چرک-کثیف

ریش گذاشتن-نتراشیدن ریش-ریش بلند کردن

راسته-گوشت دو طرف ستون فقرات حیوان

چار چشم-کسی مه عینک می زند

آبِ سیاه-نیمه کوری

رو به قبله کردن-کسی را که درحال مرگ است رو به قبله خواباندن

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

حُجره-دفتر کار در بازار و تیمچه
زیپو-بی رنگ و رو-بی رمق-رقیق و بی مزه

خوش لعاب-زود جوش-خوش مشرب

بنگی-معتاد به حشیش

اشک کسی دم مشکش بودن-سخت زود رنج بودن-زود به گریه افتادن

پیشنهاد دادن-طرح کردن چیزی

از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

چراغان کردن-جشن گرفتن

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن

ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

زبیل-آشغال-زباله

پکر شدن-کسل و عصبانی شدن

از قماش چیزی (کسی) بودن(از جنس چیزی بودن، از تیپ کسی بودن)

اشکنک سرشکنک داشتن-با خطر همراه بودن
دو دانگ-یک سوم-مقدار اندک-کم
از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن(بهره بردن از چیزی، نصیب بردن)

دیر کرد-تاخیر-تعویق

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

جهیزیه-نگا. جهیز

تو به تو-گوناگون-لا به لا

بامب-توسری
خوش خوراک-نگا. خوش خور

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

پول بالای چیزی دادن-پول دادن و چیزی را خریدن

آسیاب‌گردان-کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

خاکروبه-زباله-آشغال

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز
از بای بسم الله تا تای تَمَت-از اول تا آخر-از سیر تا پیاز
چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن

آدم استخوان‌دار-کسی که اراده و پشتکار دارد
استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد
آک‌بند-نو واستفاده‌نشده-هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده-دست اول
باد به آستین کسی کردن-کسی را به کاری تحریک کردن

زانو زدن-برای تعظیم زانو بر زمین زدن
پس رفتن-عقب رفتن
با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

رو نشان دادن-چهره نمایاندن

ژوکر-آدم همه فن حریف

رد پا-جای پا-اثر

 

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

دل کسی گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن
دست داشتن در کاری-پنهانی شرکت داشتن در کاری

چَخ چَخ-عیش و عشرت

تندی-بلافاصله-به سرعت-مانند : تندی رفت

تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

جفت و جلا کردن-مرتب کردن-حقه جور کردن
 

پاکاری-شغل پاکار

دستمالی-دست مالیدن

دستم به دامنت-به یاری ات سخت نیاز دارم

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)
جنجال آفریدن-زمینه ای برای هیاهو و آشوب به وجود آوردن
 

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

چاره-درمان

پا پیش-گذاشتن پیشقدم شدن-آستین بالا زدن

زاق-چشم زاغ چشم

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

خوش عیار-خوش ذات-خوش جنس

پول خرد-پول سکه ای

دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن

تیپ هم-جور-هماهنگ-متناسب
پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن
تار-از محلی راندن

آب از آب تکان نخوردن-رخ ندادن جنجال و هیاهو-آرام ماندن اوضاع

تو دماغی-صدایی که بخشی از آن از بینی برآید

چاپ زدن-چاپ کردن-دروغ گفتن

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن

به حال آوردن-به هوش آوردن-به کسی شور و حال دادن
تمام عیار-کامل-خالص-بدون نقص

جایی-مستراح-توالت

آدم-نوکر

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

دست و بال کسی تنگ بودن-تنگدست بودن-فقیر بودن

راه دادن-باز کردن راه عبور-کنار رفتن از سر راه-اجازه ی ورود دادن-رضایت دادن به عمل جنسی

روی دست کسی ماندن-به فروش نرفتن-باد کردن

ادب شدن(فهمیدن، با تنبیه عاقل شدن، تجربه آموختن، آدم شدن)

بی چک و چانه-بی گفت و شنود-بی کم و کاست

 

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

دوغ و دوشاب یکی بودن-فرقی میان خوب و بد نبودن

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن

ریختگی-ریزش

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن
پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

خشخاشی-نان خشخاش زده
استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)
ترید- تلیت

آغ و داغ-سخت مشتاق و شیفته
آشیخ روباه(آب‌زیرکاه، مکار)

 

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

بابا بزرگ-پدر بزرگ

جهنم دره-جای نامناسب و عذاب دهنده

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

آهوی شیرافکن(چشم محبوب)
دسته جمعی-باهم-گروهی
زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن

خاطره-یادگار

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

حرز جواد با خود کردن-همیشه با خود داشتن

عینک ذره بینی بسیار قوی

دل ای دل کردن-آواز اندوهگین خواندن

پیش پا افتاده-کم ارزش-حقیر-معلوم-آشکار

اطفال باغ-گل‌های تازه

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها

بچه ی-اهل ِ

در آمدن گند کاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

خایه ی غول را شکستن-به تمسخر برای کوچک کردن و ناچیز شمردن کار کسی می گویند

چاروادار-کسی که چهار پا را کرایه می دهد-آدم بی اصل و بی تربیت

پریدن-لب پَر شدن-شکستگی کوچک در کناره ی چیزی

بی رگ-بی غیرت-بی حس

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

دبه کردن-دبه در آوردن

از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)
به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن
بلند بالا-قد بلند

خرج-هزینه-پول مصرف روزانه ی خانواده
از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)
تفنگ دار-جنگنده ی مسلح به تفنگ

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

پروار-فربه-چاق

پا رکابی-شاگر شوفر اتوبوس

دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار

 

 

رفتن از رو-خجالت کشیدن-شرم کردن-از میدان به در رفتن-مجاب شدن

خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

 

چراغ دستی-چراغ قابل حمل با دست

جر و بحث کردن-مجادله را به درازا کشاندن

انگشت‌شمار(کم، معدود)

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند

 

 

بار کسی نبودن-شعور و آگاهی نداشتن

 

 
دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت

دُم کلفت-پول دار-مقتدر

حاشا زدن-انکار کردن امر مسلم

دایر کردن-بر پا کردن-رواج دادن-آباد کردن

 
دسته هاون-استوانه ای فلزی یا چوبی برای کوبیدن چیزها در هاون

تا برداشتن-تا شدن-خم شدن

در هم رفتن-در فکر فرو رفتن-خشمگین شدن

رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا
انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن

برادر خواندگی-ایجاد برادری با دیگری-دوستی بسیار نزدیک و صمیمی

اوراق-قراضه-اسقاط-ازکارافتاده

زیر زبان کشی-با زرنگی از کسی حرف بیرون کشیدن-زیر پا کشی

از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)
تر و تازه-شاداب-شسته و رفته

 

 

جد و آباد کسی را گفتن-آبا و اجداد کسی را دشنام دادن

در هم-به هم آمیخته-سوا نکرده
آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن

صدایی برای نهیب زدن و راندن سگ

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

چشم گود شدن-لاغر شدن

ریسه شدن-پشت سر هم قرار گرفتن-به دنبال هم به جایی رفتن

حال کسی را گرفتن-کسی را ناراحت کردن-شادی کسی را به هم زدن

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند
ته خانه-لوازم بی مصرف-بقایای اثاث خانه

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

بچه باز-مردی که به پسربچگان تمایل جنسی دارد

باب-مرسوم-معمول

دَم باریک-نوعی انبردست که نوک آن باریک و دراز است

خال خالی-خالدار-دارای خال های بسیار

اُق زدن-بالا آوردن

بار کسی کردن-دشنام دادن-بد و بیراه گفتن- کلفت بار کسی کردن

 
زیر دل زدن-تهوع آوردن
خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

برو برگرد-چون و چرا

درینگ درینگ-صدای شکستن شیشه-صدای برخورد پیاپی چیزی به فلز یا شیشه

حق نشناس-نا سپاس

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند
بچه انداختن-بچه ی نارس بدنیا آوردن

رک رک نگاه کردن-چپ چپ نگاه کردن-بر بر نگاه کردن

 

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

تردستی-مهارت-شعبده بازی

از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن
دست چین-گزیده-منتخب

زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود
پا پی شدن-تعقیب کردن-در صدد تحقیق بر آمدن

حکایت-بسیار مهم-چیز عجیب

ابریشم-زن نوازنده-مطرب

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

جفت و جلا-تکاپو و تلاش-دوز و کلک
رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن

دستک دمبک درآوردن-پاپوش دوختن-اشکال تراشی کردن
 

چشم زخم میرزا مهدی خانی-شکست بزرگ

 

اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)

تیپا خوردن-رانده شدن

دان-دانه-چینه

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن

ژتون-پولک فلزی یا پلاستیکی که به جای پول به کار می رود

داغ باطل خوردن-از کار افتادن-از رونق و رواج افتادن

چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا
دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن

بابا-پدر-شخص-در خطاب به هر کسی : برو بابا

به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

جوشی کردن خود-خود را عصبانی کردن
این سفر(این بار)
خلق کسی تنگ شدن-عصبانی شدن-بی حوصله شدن
پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

جناغ-استخوان جلو سینه ی مرغ
جواب کردن-به کار کسی پایان دادن-از کار اخراج کردن

 

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن

خاک برداری-بردن خاک های اضافی برای آماده کردن زمین ساختمان
حیوونکی-نگا حیوانکی

جهیز-اسباب خانه و زندگی که عروس به خانه ی شوهر می برد

چادر خانه-چادری که زن در خانه می پوشد

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

خود یا چیزی را با افاده به دیگری نمودن

دو پا-انسان

دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

 

ختم گرفتن-نگا. ختم گذاشتن
تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن
با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن

دم بازی-چاپلوسی-تملق

اختر شمردن(شب‌بیداری)

چوروک خوردن-چین برداشتن

از پا درآمدن(افتادن، سخت خسته و درمانده شدن)

خوردن-مغلوب شدن-شکست یافتن-فرودادن

دخترکی-دوشیزگی-بکارت

بیشتر از کوپن حرف زدن ،-سخنان بالاتر از حد و مقام خود گفتن پا را از گلیم خود فراتر نهادن

اتیکت-برچسب-آداب و رسوم-قاعده

دبوری-بی سر و پایی-ولگردی

تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

 

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

خنده ی قبا سوختگی-خنده ای که برای پنهان کردن خشم و کینه می کنند

جزاندن-آزار و اذیت کردن

به جا آوردن-شناختن
بلند پروازی کردن-جاه طلبی کردن-خودنمایی کردن

 

چله اش افتادن-آبستن نشدن زن

رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش
خوش حرکت-خوش رفتار-طناز

زنیکه-زنکه

دختر خانم-خطابی احترام آمیز برای دختران

آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن
آروغ بی‌جا زدن(نابه‌جا سخن‌گفتن، نسنجیده کاری کردن)

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن

دنیا پسند-آن چه که همه بپسندند

اَجق وَجق(چیزی با رنگ‌های تند و زننده، دارای ترکیب ناهماهنگ)

چرچری کردن-خوردن و عیش کردن

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

از سرما چاقو دسته کردن-به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن

دولابچه-کمد کوچک

دَم کرده-پر رطوبت-باد کرده
دنگ دنگ-صدای برخورد دو چیز سخت به هم

خانه زاد-نوکر-خدمت گزار
زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم

تو هفت آسمان یک ستاره نداشتن-در نهایت فقر و تنگدستی بودن

تو پای کسی پیچیدن-مزاحم کسی شدن

 

خون جگر-رنج بسیار-غم فراوان

دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

رو آب انداختن-فاش کردن-آشکار کردن

آب را گل آلود کردن(برای سود خود کارها را به هم زدن)
خر کریم را نعل کردن-رشوه دادن-راضی کردن

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد