لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 172

خربان-صاحب خر-خرکچی

دل و جگر چیزی را بیرون آوردن-چیزی را به هم ریختن-نامرتب و درهم و بر هم کردن

ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن

چفت کردن دهان-خاموش شدن-رازداری کردن

آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن

 

پوست پیازی-نازک و بی دوام

پرت شدن از جایی-پایین افتادن از جایی

دُرافشانی کردن-مشتی یاوه به هم بافتن

آکِله-جذام-زن سلیطه

چارک-یک چهارم
از سرما چاقو دسته کردن-به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن
آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

 
چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی

دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده
دیگ بخار-دستگاه تولید بخار
آه نداشتن که با ناله سودا کردن-آه در بساط نداشتن

خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد

استخوان‌دار(محکم، بااراده)
خر پاپو-وسیله ای دارای چرخ برای آموزش راه رفتن به کودکان نوپا

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

پاشویه-دیواره ی حوض-آبروی کنار حوض

بازار گرمی کردن-تعریف کردن از کالا برای فروختن آن

ترش ابرو-عبوس

پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی

اگر و مگر کردن-شرط و بهانه آوردن

از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)

پخته کردن کار-مقدمات کاری را فراهم کردن

ته نشین شدن-رسوب کردن

پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن

 

تاکسی تلفنی-نوعی تاکسی که تلفنی درخواست می شود

چندش-لرزش ناگهانی بدن-حالت نامطبوع

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود

زیر پا کردن-پیمودن-همه جا را گشتن

زهکونی زدن-تیپا زدن-اردنگی زدن

 

ته گرفتن-سوختن غذا

ادرار بزرگ(مدفوع)

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

حشری-شهوت ران-پر شهوت

ازخداخواسته(آرزومند، مشتاق)
از بن گوش-کمال بندگی و خدمتکاری

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

خرکار-پرکار

چُرتی-اهل چرت زدن-ضعیف-مردنی

تقلا-دست و پا زدن-کوشش زیاد

برادر زن-برادرِ زن هر مرد

جوغ-جوی آب

دندان عاریه-دندان مصنوعی

پا ندادن-امکانی پیش نیامدن

 
استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

چرکوندی-لکه دار کثیف

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

خاله سوسکه-دختران خردسالی که ادای زنان بزرگسال را درمی آورند

دم به ساعت-هر ساعت-هر لحظه

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن

خیسیده-چیزی که آب در آن نفوذ کرده است

 

بسیار دلواپس و نگران بودن

حاجی ارزانی-گران فروش

خودافتاده-عاجز-کسی که موجب بیچارگی خود باشد

آدم چوبی(بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی)

چَخ چَخ-عیش و عشرت

دستک دمبک-بهانه-دستاویز-پاپوش

زار-کوتاه شده ی زایر

تفنگ بادی-تفنگ ویژه ی بازی کودکان

آب مروارید(تار شدن عدسی چشم)

دل رحم-مهربان

 

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش
خانه تکانی-پاکیزه کردن خانه و وسایل خانه به صورنی اساسی در آغاز هر سال

 

داغان-از هم پاشیده-پریشان

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

پای کسی بازشدن به جایی-رفت و آمد کردن کسی به جایی

رج کردن-رج بستن

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

تغ تغ-صدای برخورد دو چیز به هم

تامین آتیه-پیش بینی و اندوخته برای زندگی آینده

پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن
اختر شمردن(شب‌بیداری)

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری

چشم و گوش باز-کسی که همه چیز را می فهمد-آگاه و با تجربه
روی هم رفته-جمعن-بر روی هم

از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

دندان گِرد-طمع کار-آزمند-گران فروش

رد پا-جای پا-اثر

جر و بحث کردن-مجادله را به درازا کشاندن

دفتر کل-دفتری که در آن انواع کلیه معاملات و خلاصه ی هر کدام را در آن وارد می کنند

به امان خدا رها کردن-اصلا به فکر نبودن-فراموش کردن

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن
پس هم بر آمدن-حریف یکدیگر بودن-از عهده ی هم برآمدن

خِر کسی را گرفتن-نگا. خر کسی را چسبیدن

دلبخواهی-دلبخواه

 

آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)
پر گویی-روده درازی-پر چانگی

پاکار-امر بر-پادو-مباشر

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

پَرِ قیچی-پادو-کارگزار-طرفدار پر و پا قرص

خر کریم را نعل کردن-رشوه دادن-راضی کردن

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)

 

بَزک-آرایش-چسان فسان

درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش

 

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

خود را از تک و تا نیانداختن-به روی خود نیاوردن-به اشتباه اعتراف نکردن

 
الف شدن اسب(هر دو پا بلند کردن اسب)

اُریب-کجکی-یک بر-یک ور

د ِ-زود باش!

روغن ریختن و عسل جمع کردن-نهایت پاکیزگی و نظافت
آدم‌قحطی(کمیابی آدم های کارآمد)
پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد
از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن-با دشمنی که دفع آن نمی‌توان-مدارا کردن

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

خاکشیر مزاج-غلامباره-سازگار با هر جریانی

چراغ پیه سوز-چراغی فتیله ای که سوخت آن از پیه بود

تن زدن-سرپیچیدن-نپذیرفتن

پایه دار-هر چیزی که پایه داشته باشد

پاپی شدن کسی-به کسی ایراد گرفتن-کسی را اذیت کردن

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

رخصت خواستن-اجازه خواستن

آلت فعل-وسیله‌ی انجام کار
ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا
چله دار-کسی که در روز چهلم مرگ عزیزی عزاداری کند
بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

دوری-ظرف غذاخوری پهن

 
دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

حق القدم-پای مزد-پای رنج-حق ویزیت پزشک

توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن

داد و بی داد-جار و جنجال-هیاهو
ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن

چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن
رد خور نداشتن-قطعی بودن-حتمی بودن-قابل رد نبودن
آب از گلو پایین نرفتن-غصه و ناراحتی شدید داشتن

حواس پرت-پریشان حواس-فراموش کار

تیپا خوردن-رانده شدن

از ته ریش گذشتن-فریب دادن

 
چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا
ریغماسی-ضعیف و مردنی-مریض و کم مقاومت
از شیر مرغ تا جان آمیزاد-از سیر تا پیاز

خودخوری-حالت خودخور

تریاک خوردن-خود را با تریاک مسموم کردن

بگو مگو-جر و بحث-مشاجره

پا دری-فرشی که پای در می اندازند-سنگی که کنار در می گذارند تا باد در را حرکت ندهد

چارقد-روسری زنانه

چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس

تنابنده-انسان-آدم-ضعیف ترین بنده ی خدا
از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟
دنده چاق کردن-سرعت گرفتن به هنگام رانندگی

زردی کشیدن-تحمل کردن-سختی دیدن-انتظار کشیدن

اوضاع احوال(وضع و حال)

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند
زبان درآوردن-آغاز سخن گفتن کودک

 

آهوی مانده گرفتن-بی‌انصافی کردن-عاجزکشی کردن

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)
تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن

 
دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

پر بودن خیک کسی-سیر بودن
جی جی باجی-صمیمیت بسیار زیاد ولی غیر واقعی

خرس گنده-برای تحقیر به کسانی که اداهای خارج از سن خود در می آورند گفته می شود
امروزه روز-این روزها-در این دوره و زمانه
چپیدن-به زور جا گرفتن
خون خون کسی را خوردن-بسیار خشمگین شدن و چیزی نگفتن
دست انداز-ناهمواری راه و جاده

از جایی آب خوردن-ناشی از چیزی بودن

حمال باشی-به تخقیر به آدم ناشی و بی عرضه می گویند

 
خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن
آمد نیامد(فرخنده بودن و نبودن)

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

 

چشم انداختن-نگاه کردن
آماده‌باش-حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر
چشمه آمدن-گوشه ای از مهارت خود را نشان دادن

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

دو لبه-دارای لب کلفت

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد
 

دو شکمه-آن که در بازی به جای دو نفر بازی می کند
جایی-مستراح-توالت

پا بر جا-ثابت قدم-استوار

زردی کشیدن-تحمل کردن-سختی دیدن-انتظار کشیدن

راست و حسینی-رو راست-بی شیله پیله
زبیل-آشغال-زباله

بچه پس انداختن-فرزند به دنیا آوردن

جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن

از بیخ-یکسره-به‌کلی-کاملن

از کسی خوردن-توانایی مقابله با کسی را نداشتن

آرد خود را بیختن و الک را آویختن-کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست

داغ چیزی را به دل کسی گذاشتن-کسی را از چیزی محروم ساختن و در حسرت آن گذاشتن

خمیازه کشیدن-دهن دره کردن
ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

درینگ درینگ-صدای شکستن شیشه-صدای برخورد پیاپی چیزی به فلز یا شیشه

چاق و چله-سر حال-سر دماع-فربه-سالم و شاداب

دل کسی گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن
خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن

پوست و استخوان شدن-بسیار لاغر شدن

ز ِله کردن-به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-عاجز کردن

 

اشک تلخ-شراب-اشک عاشق
داداشی-برادر در زبان کودکان

خِر کسی را گرفتن-نگا. خر کسی را چسبیدن

بلایی به روز کسی آوردن-به کسی آزار سخت رساندن

در خط چیزی بودن-در فکر و نقشه ی کاری بودن

بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد

 

حاجیت-بنده

پرت کردن حواس-حواس را از اصل موضوع منحرف کردن

بد شیر-متقلب-بد جنس

بساز و بفروش-ساختن خانه ی بدون استحکام به قصد فروش

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

 

اما توی کار آوردن(شک و تردید درست کردن، اشکال‌تراشی کردن)

پِق-صدای خنده ی ناگهانی
تو زدن-حرف خود را پس گرفتن-از تصمیمی منصرف شدن

دوش گرفتن-زیر دوش ایستادن و خود را شستن

 

بازی کردن-لق بودن-جفت نبودن

چوچول باز-دغل-بی حیا

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن

از دماغ کسی در آمدن(شادی و نشاطی را با اندوه و رنج تاوان دادن)

ترش کردن-عصبانی شدن
 

پول پارو کردن-با رنج اندک پول بسیار به دست آوردن

آشنایی به روشنایی انداختن(پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن)

دو جین-دوازده تا

بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی

خفتی-نوعی گردن بند از جواهرات-شلواری مانند چاقچور ولی بدون جوراب

تناسب داشتن (چیزی) به کسی

بی سیرت-بی آبرو

به راه انداختن-راه انداختن-به کار انداختن

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار

حظ کردن-لذت بردن

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

 

دخترینه-دختر-مونث

جاکن شدن-به حرکت در آمدن

 

از یک قماش بودن(سر و ته یک کرباس بودن)

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

دماغ-حال و حوصله-رغبت-علاقه-کبر و خودپسندی-مُف-خلط بینی

روده کوچکه ی کسی روده بزرگش را خوردن-کنایه از شدت گرسنگی

ته نشست-رسوب

تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن

جسته دوزی-نوعی دوختن

آدم دو قازی-شخص بی‌سروپای بی‌ارزش

جامغولک-حقه-حیله
دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن

دماغ گنده-ثروتمند-سرشناس

بسیار دلواپس و نگران بودن

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

آدم دو قازی-شخص بی‌سروپای بی‌ارزش

روغن گرفتن از آب-از هر اتفاق خوب یا بدی به سود خود بهره گرفتن

پَخ خوردن-تیزی چیزی

رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن

خشکه-مزد نقدی بدون غذا و لباس-غذای بدون پخت-لباس بدون دوخت

زور گو-کسی که خواست های خود را تحمیل می کند

خرکچی-چارپادار

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن
 

رد پای کسی را گرفتن-رد کسی را برداشتن

بو گرفتن-بد بو شدن-بوی چیز دیگری را گرفتن

پِخ پِخ کردن-سر بریدن در زبان کودکان

بقچه بندی-ران چاق

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

از تیپ کسی بودن

پرچانه-پرگو-روده دراز-وراج

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

خلق کسی تنگ شدن-عصبانی شدن-بی حوصله شدن

پینه-وصله-پوست سخت شده

خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند

چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی

تا-توانایی

آش شله‌قلمکار-بی‌نظم و قاعده

 

تو گود-ظرف عمیق برای آش و سوپ و جز آن ها
دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

پیش گرفتن کاری-کاری را آغاز کردن

چرب دست-ماهر-زبر دست
چراغ دستی-چراغ قابل حمل با دست

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

جِرم-ته نشست هر چیز-آن چه از دود چسبنده بماند
برگشتن ورق-دگرگون شدن اوضاع-تغییر کردن حال و احوال

بند آمدن-متوقف شدن

چل زن-زن کوتاه قد

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

تحصیل کرده-درس خوانده

برخورد کردن-تصادف کردن-دیدارکردن

دستبوس-زیارت-دیدار-شزفیابی

جوغ-جوی آب

از جلوی کسی در آمدن(در برابر کسی مقاومت کردن)

 

چسبیدن-لذت دادن

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی

رقصیدن کلاه کسی در هوا-بسیار شادی کردن-کلاه خود را به آسمان انداختن

 

رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی

دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن
دو شاخه-چوب دو شاخه ی درخت که کودکان از آن تیرکمان می سازند-رابط میان وسیله ی برقی و پریز برق

راهی کردن-روانه کردن-فرستادن

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

 

پر نفس-پر چانه-پر حرف-کسی که در دویدن نفسش دیر تنگ شود

جاری-زن برادر شوهر

 
حُقه-زرنگ و ناقلا

حهاز-کشتی بزرگ

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

آیه‌ی یاس-آن که بدبینی را به کمال می‌رساند

دور از جناب ب-لانسبت

بارانی-اصطلاح دختران دانش آموز : دوست صمیمی و محبوب
درب و داغان-خرد و متلاشی-پریشان

توی دل قند آب کردن-لذت بسیار بردن-شادی زیاد حس کردن
افتادن بچه(سقط شدن جنین)
خبر-گزارش رویداد

از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

بلند بالا-قد بلند

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز