مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 103

توپ و تشر آمدن-تهدید کردن-با فریاد کسی را خطاب کردن

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

افسار پاره کردن(سرپیچی کردن، یاغی شدن)
پاتیل-دیگ بزرگ مسی-مست مست
پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن
دلمه-لخته-منعقد-سفت شده
حرف کسی شدن با کسی-با کسی مشاجره پیدا کردن

بی معنی- بیخود

چل و چو افتادن-شایعه در دهان مردم افتادن

حالی شدن-فهمیدن-درک کردن

دعوت نامه-نامه یا کارتی با درخواست شرکت در یک مجلس یا مراسم-اعلام آمادگی برای پذیرش مهمان در یک کشور دیگر

اخم و تخم(ترش‌رویی، کج‌خلقی)

 

 

حلیم روغن خوردن-کنایه از تشنگی بسیار داشتن

چاق بودن غلیان-آماده بودن غلیان

تقدس مآبی-خود را به دروغ پارسا و پرهیز کار وانمود کردن

خانه دار-رنی که اداره امور خانه را بر عهده دارد-کدبانو-زنی که شاغل نیست

حضرت عباسی-راست و درست

پارو-زن پیر

از حساب پرت بودن(در اشتباه بودن)

 

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها

خطب کسی کج بودن-نگا. پالان کسی کج بودن

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

خواب به خواب شدن-خواب از سر پریدن-بدخواب شدن

 

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

چین خوردن-چروک شدن
پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

آت و آشغال(وسایل کهنه و بی‌مصرف)

چلو صاف کن-آبکش

 

رج کردن-رج بستن

دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

در آستین داشتن-حاضر و آماده داشتن

بالا انداختن-نوشیدن مشروبات الکلی

تر و خشک کردن-رسیدگی کردن-پرستاری کردن

انگولک کردن(سر به سر گذاشتن، با انگشت به چیزی ور رفتن، انگشت رساندن)

پاچه ورمالیده-بی شرم و پر رو-حقه باز

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

زبان فهم-کسی که مطلب یا سخنی را خوب در می یابد

 

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن

 

اوقات‌تلخی-ترش‌رویی-عصبانیت

آبِ آب-آبکی-بی‌مایه-بیرنگ

 

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

بزن بهادر-اهل دعوا و مرافعه-قلچماق-پر زور

دست بالا را گرفتن-حداکثر را فرض کردن

زبان گرفتن-کسی را با زبان خوش آرام کردن

 

 

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

 

 

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

زمین ماندن-معطل و معوق ماندن-باقی ماندن و انجام نگرفتن کاری
زانو بند-پارچه ی کشی حلقه مانند که برای حفاظت زانو در برابر ضربه یا در رفتگی بزر آن می بندند

 

پاپی چیزی بودن-چیزی را دنبال کردن-به چیزی محل گذاشتن

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

حساب کسی پاک بودن-کار کسی خراب و زار بودن

بچه بازی-لواط-کارهای کودکانه-ساده انگاشتن کار
اکبیری(زشت، بی‌ریخت)

باد دادن-تلف کردن-در برابر باد قرار دادن

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

ده مرده حلاج بودن-بسیار زرنگ و کاری بودن
پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

جل و پلاس-اثاثیه ی ناچیز و کم بها

آب از آتش برآوردن(کار محال کردن)

دل غشه گرفتن-متاثر و ناراحت شدن-بی حال شدن-دچار ضعف شدن

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده
دعوا مرافعه-جنگ و جدال بر سر چیزی

جرات داشتن-دلیر بودن-جسارت داشتن
دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

چوب زدن-با چوب تنبیه کردن

داغ باطل خوردن-از کار افتادن-از رونق و رواج افتادن

چپ بُر-نوعی اره ی دستی

پنج تن-محمد-علی-فاطمه-حسن و حسین

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

ریپ زدن-نامیزان کارکردن موتور

جان به لب رسانیدن-صبر و طاقت کسی را تمام کردن

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

افتادن تشت کسی از بام(رسوا شدن، باز شدن مشت کسی)

دم و دود-مجلس گرم مهمانی-دود تریاک و شیره و سیگار و چپق

ریگ تو کفش داشتن-خرده شیشه داشتن-رو راست نبودن-با شیله پیله بودن

 

دَم باریک-نوعی انبردست که نوک آن باریک و دراز است

اهل بخیه-وارد در کار-اهل فن

بیسار-فلان

جواب سربالا-جواب منفی-جواب طفره آمیز

بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است
آمیزقلمدون-میرزا‌بنویس-کاتب

دلسرد-ناامید-مایوس
از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن

تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن

خود را به شغال مردگی زدن-خود را مظلوم وانمود کردن
پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن

بچه افتادن-سقط شدن جنین

دماغ چاق بودن-سر حال بودن-تندرست بودن

زبان باز کردن-توانایی گفتار پیدا کردن

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

خایه دار-با جرات-شجاع

ابنه‌ای-کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد

به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن

از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است
ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

 

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

 

 
باد زدن-با ایجاد جریان هوا خنکی یا اشتعال پدید آوردن

جیب کسی را زدن-محتوای جیب کسی را ربودن

حمام زنانه-جای پر سر و صدا و شلوغ
دیگ بخار-دستگاه تولید بخار

درد دل-غم و اندوه درونی

تعطیلی-روز تعطیل-زمان دست کشیدن از کار
زیر پوش-جامه ی زیرین

دست اندر کار-دارای سهمی در انجام کاری-مشغول به کار

حوصله ی سر خاراندن نداشتن-گرفتاری و کار زیاد داشتن

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

آب و تاب-تکلف-لفت و لعاب-تفصیل
از شیر مرغ تا جان آمیزاد(از سیر تا پیاز)

تو بوق زدن-رازی را فاش کردن

پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

باریک اندام-لاغر و ظریف

رژیم گرفتن-رژیم داشتن
استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن-کار را به نااهل سپردن

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

آب و خاک(میهن، دیار)

پهن شدن آفتاب-روز شدن

پر عائله-کسی که اهل و عیال بسیار دارد

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

خدا به رد-در پناه خدا

پالان کسی را لوخ کردن-به قصد فریب از کسی تعریف کردن

جِر انداختن کسی را-اوقات کسی را تلخ کردن-خشمگین کردن کسی
ایراد بنی‌اسرائیلی(بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت)

پی نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر خود باز کردن

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد

تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز
آفتابِ پس دیوار-شامگاه

دست زیر بال کسی کردن-کسی را یاری کردن

جوغ-جوی آب

جاری-زن برادر شوهر

رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن

ار زبان کسی-از قول کسی
زن و بچه دار-کسی که زن و فرزند دارد

اَکه ننه-آدم آب‌زیرکاه

خون خون کسی را خوردن-بسیار خشمگین شدن و چیزی نگفتن

دست اول-نو و تازه

چرت کسی را پاره کردن-ناگهان کسی را از خواب بیدار کردن

درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی

آب لمبو-چلانده‌شده-فشرده

آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده

زانویی-زانو
 

چرند گفتن-نگا. چرند بافتن

داغ به دل یخ گذاشتن-کاری بی هوده و بی اهمیت کردن

پیچ و مهره ی کاری در دست کسی بودن-کاری تنها از عهده ی او بر آمدن

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

چلغوز-فضله ی مرغ و کبوتر-آدم کوتاه قد و بی عرضه

دیمی حرف زدن-سخن گفتن بدون اندیشیدن-حرف بی هوده و مفت زدن

آینه‌ی زانو(برآمدگی زانو)

 

خوردنی-غذا-قابل خوردن

دلِی دلِی-حاشا-انکار

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

تن زدن-سرپیچیدن-نپذیرفتن

بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن
چله-چاق-چرب و چیلی

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن

زن طلاق-مردی که به اندک بهانه ای زنش را طلاق می دهد

انگشت‌شمار-کم-معدود

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

دکان کسی را تخته کردن-کسب کسی را از رونق انداختن-دست کسی را از چیزی کوتاه کردن

پاپاسی-مبلغ ناچیز-پشیز

رقاصی-کارهای بی هوده و سبک

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

حاجی فیروز سال نو را مژده می دهد-مردی که در روزهای آخر سال خود را سیاه کرده و با رقص و آواز مردم را به خنده و شادی واداشته و آمدن

دهن تر کردن-اندکی نوشیدن-لو دادن

دولت سرا-تعبیری احترام آمیز از خانه ی کسی

تَک سرما شکستن-از شدت سرما کاسته شدن

آینه‌ی بخت-آینه‌ای که داماد همراه شمعدان برای عروس می‌فرستد

دوا قرمز-پرمنگنات

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

حکیم جواب کرده-یتیم

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

اوضاع کسی را بی‌ریخت کردن-زندگی کسی را آشفته کردن-کاسه کوزه‌ی کسی را به‌هم ریختن

زدن به کمر کسی-نوعی نفرین و دشنام است

به جلز و ولز افتادن-به گریه و التماس افتادن

بُر زدن-مخلوط کردن ورق های بازی

چشم کسی راه کشیدن-خیره ماندن به جایی و پلک نزدن

اُریب-کجکی-یک بر-یک ور

آبِ بسته(شیشه، بلور، یخ، برف)

جوش خوردن-لحیم شدن-به هم پیوستن-معاشرت کردن با دیگران

از کیسه خوردن(از جیب خوردن)

دست نماز-وضو

تفنگ دار-جنگنده ی مسلح به تفنگ

اَنَک شدن(تحقیر شدن، خجالت کشیدن)

آشغالی(سپور)

جانور-کرم شکم و معده

 

جزغاله-سوخته-زغال شده

اکبیری-زشت-بی‌ریخت

اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)

راه بلد-راهنما-آن که راه را خوب می شناسد

آب بردار-دوپهلو-کنایه‌آمیز

چلو خورش-غذایی مرکب از چلو و یک نوع خورش

 

اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی(برای کسی نقشه کشیدن، از کسی بد گفتن)
دور تسبیح-بسیار و بی شمار

جوش خوردن معامله-انجام شدن معامله-منعقد شدن قرارداد

باخت-آنچه باخته باشند-زیان

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

 

دِردو-سر زبان دار-ناقلا و زرنگ

زیر سبیل در کردن-به روی خود نیاوردن-درگذشتن

بُز آوردن-بد آوردن-بد شانسی آوردن
چارچار زدن-بی حیایی کردن

ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا

دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن

خدا-بسیار زیاد-فراوان

خوش خدمتی-خودشیرینی-چاپلوسی

 

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

روی کسی را به زمین انداختن-درخواست کسی را رد کردن

خرس گنده-برای تحقیر به کسانی که اداهای خارج از سن خود در می آورند گفته می شود

به آتش کسی سوختن-به مکافات خطای دیگری مجازات دیدن

خرده بورژوا-مالک ابزار تولید ولی ناگزیر به کار برای دیگران

زنده بیوه-زنی که شوهرش بدون آن که او را طلاق داده باشد-او را ترک کرده است

تو سری زدن-تحمیل عقیده با دشنام و اهانت

این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

حق گرفتن-نگا. حق بردن

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

چوروک خوردن-چین برداشتن
تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن
از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن

خِل-خلط بینی

آب مریم(شیره‌ی انگور، عصمت و طهارت)

تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است

آدم چوبی-بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی

ارنعوت-آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن

خبر چین-سخن چین-جاسوس

دل خوشکنک-مایه دلخوشی اندک-آن چه بی پایه ولی مایه ی خرسندی است-گول زنک

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

رم کردن-رمیدن-گریختن

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)

خواهر و مادر-عرض و ناموس-خانواده

از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن(ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن)

دیگ بخار-دستگاه تولید بخار

پول و پله-پول

زهره آب شدن-سخت وحشت کردن-از وحشت به حال مرگ افتادن

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن

دله کاری-پرداختن به کارهای پست و کم درآمد

باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی

آدم شش‌درچهار(شخص کوچک اندام و ریزنقش)

تف سر بالا-چیزی که مایه ی سرشکستگی و ننگ خود آدم باشد

 

در بردن-بیرون بردن-گذراندن

پوست و استخوان شدن-بسیار لاغر شدن

خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

چشم باباقوری-نابینا-کور
حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن

دو هوا شدن-بیمار شدن به دلیل تغییر هوا

 

 

آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف
 

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

 

 

از کیسه خوردن(از جیب خوردن)

بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

دود چراغ خوردن-زحمت کشیدن-تحمل رنج کردن-استخوان خرد کردن

به هدر دادن-تلف کردن-تباه کردن-از دست دادن

 

جبهه-میدان جنگ

آتشِ تر(شراب، لب معشوق)

چشمگیر-جالب توجه-با ارزش

تفنگ شکاری-تفنگ ویژه ی شکار

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

زبان را گاز گرفتن-از گفتن سخنی پشیمان شدن

جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده

ذوق زده شدن-ناگهان بسیار خوش حال شدن-از شادمانی بسیار و ناگهانی بیمار شدن

 

چوب علی موجود-چوب کج و معوج درویشان

خل و ول-دیوانه-ساده لوح

 

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن

دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

زرشک-لفظی است مانند زکی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

پرداختی-مبلغ داده شده

خرحمالی-بیگاری-کار پر زحمت و کم مزد

 

آتشی(تندخو، زودخشم)

از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن
برادر زاده-فرزند برادر

جود-یهودی-حهود

پرس و جو کردن-پرسیدن-خبر گرفتن

از بز حرام‌زاده‌تر(سخت‌گریز و حیله‌گر)

پهن شدن آفتاب-روز شدن

تپل مپل-چاق و چله

پیش پیش-جلو جلو

خرخاری-همدیگر را خاراندن