نایاب ترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 70

خاکشیر مزاج-غلامباره-سازگار با هر جریانی

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

 

به ریش کسی خندیدن-کسی را مسخره کردن

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

خنک-بی مزه-بی نمک-نچسب
جببه گرفتن در مقابل کسی-با کسی مخالفت کردن-در برابر کسی مقاومت کردن

داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

راست راست-آشکار و علنی-بی پروا

تله کاشتن پیش پای کسی-به کسی کلک زدن-کسی را گیر انداختن

پا رکابی-شاگر شوفر اتوبوس
دلادل-پُر-نهایت بزرگی-شکم زن آبستن
از دماغ فیل افتادن(بسیار متکبر و خودبین بودن)

 
آتو(بهانه، دستاویز، نقطه‌ضعف)

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

باز شدن نیش کسی-تبسم کردن از روی خوشحالی و خوشوقتی

دل و حوصله-آمادگی-حاضر بودن برای انجام کاری-شور و اشتیاق

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

دست به جیب-بخشنده-خرج کن

دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی
حال کردن-لذت بردن

جیک-صدا-آواز

رانندگی-فن راندن وسایط نقلیه-اصول و قواعد راندن

حق البوق-رشوه
زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن
به لعنت خدا نیارزیدن-دارای هیچ ارزشی نبودن-به هیچ نیارزیدن-مفت نیارزیدن
آواز شدن-شهره شدن

انگشت خوردن-افسوس خوردن-پشیمان بودن

 

حیف شدن-حرام شدن-نفله شدن-از فایده افتادن

تخم جن-حرام زاده

باشگاه-محل گردهمایی گروهی برای ورزش-تفریح و از این قبیل

ذلیل مرده-ذلیل شده

بد قواره-بد ریخت-بد ترکیب
پروار-فربه-چاق

تِر تِر-آواز بیرون آمدن فضولاتِ بیمار اسهالی

 

بابا-پدر-شخص-در خطاب به هر کسی : برو بابا

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

زُل-خیره

رج کردن-رج بستن

چشم باباقوری-نابینا-کور
تریج-آن جاکه آستر درونی جامه با رویه ی آن به هم می پیوندد

ریقش را در آوردن-بیرون آوردن مواد درون امعا و احشا

زیش ریش شدن دل-سخت ناراحت شدن-به گریه افتادن و از حال رفتن

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

دستِ چپ-سمت چپ

از دست برآمدن-ممکن و شدنی بودن-از عهده بر آمدن

 

دروغ به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

حالا نه و کی-از دست ندادن فرصت-غنیمت شمردن فرصت

جِرم-ته نشست هر چیز-آن چه از دود چسبنده بماند

 

پشتک-پرش از پشت

زن آمدن-دشنامی در مقام تحقیر و ریشخند

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

آتشخوار-ظالم-حرام‌خوار
بز بگیر-کسی که همیشه به دنبال جنس ارزان یا معاملات پر سود است
چیزی را به کسی زهرمار کردن-مانع از لذت بردن از چیزی شدن

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

الانه(همین حالا، هم اکنون)

ارزانی-بخشیدن-دادن

بار آوردن-تربیت کردن-ایجاد کردن-تولید کردن-نتیجه دادن-سبب شدن

بالای چیزی پول دادن-برای چیزی پول خرج کردن

خرت به چند-کی از تو پرسید؟ به حساب آوردن-اعتنا کردن

اُریب-کجکی-یک بر-یک ور

بیا و ببین-تماشایی-بسیار جالب-قابل توجه
تقاص پس دادن-تاوان پس دادن
دروغ به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن
دست به گریبان شدن-با هم به جدال پرداختن-گلاویز شدن
در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن

جفت کردن صدا با ساز-هماهنگ کردن صدای ساز توسط کوک
جوشی-تند مزاج-زود خشم-عصبانی

 
 

دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن

داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

خورد دادن-درخیاطی کم کم قسمت اضافی را از بین بردن-به زور به کسی خوراندن

زیر زبان کشی-با زرنگی از کسی حرف بیرون کشیدن-زیر پا کشی
جز و وز-اظهار عجز و ناراحتی-شرح غم و اندوه-صدای سوختن چیزی

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

رک و راست-صاف و پوست کنده-صریح

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد

آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)
از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

حمال باشی-به تخقیر به آدم ناشی و بی عرضه می گویند

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان
دانشگاه-محل آموزش دانش و فلسفه و هنر

ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

خرده مالک-مالک زمین کشاورزی کوچک

اجل‌برگشته(کسی که مرگ به‌سراغش آمده)

پیزری-پوشالی-بی ارزش و بی مصرف

در بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن

دخل کسی آمدن-کلک کسی کنده شدن-کار کسی ساخته شدن-نابود شدن

از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)

با کسی سرشاخ شدن-با کسی در آفتادن

 

چهار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

رفتن توی بحر چیزی یا کسی-در چیزی یا رفتار کسی دقیق شدن

از سر باز کردن(دور کردن، رفع مزاحمت کردن)

زیر سازی-ساختن قسمت زیرین جاده

داماد سرخانه-دامادی که در خانه ی پدر زن زندگی می کند

پیشنماز-کسی که پیشاپیش دیگران نماز می خواند و دیگران به او اقتدا می کنند

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس

خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

حواله ی روی یخ-نگا. حواله ی سر خرمن

خاطر جمع-مطمئن

دق دل-دلخوری-کینه-دشمنی

بند آوردن-متوقف کردن

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

دریا زدگی-حالت تهوع در اثر حرکت کشتی
ته کیسه-آن چه که پس از دادن خرج ها در ته جیب و کیسه به جا می ماند
برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

دمدمی مزاج-دمدمی

خون دماغ شدن-خون از بینی جاری شدن
ابرو فراخی(خوشدلی، گشاده‌رویی)

دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن

چشمداشت-توقع-انتظار

الابختکی(اتفاقی، تصادفی)

 

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

رسوخ کردن-در دل اثر کردن-رخنه و نفوذ کردن

 

 

آلا گارسون-اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

بغل گرفتن-در آغوش گرفتن

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

اجابت کردن معده(قضای حاجت)

چار چشم-کسی مه عینک می زند
خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن
دو دستی-با هر دو دست

 

خدا کند-ای کاش
بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)

دلگشاد-بیرون آمده از غم و اندوه

جوشانده-دارویی که آن را در آب می جوشانند و عصاره ی آن را به بیمار می دهند

 

استخوان جلوی سگ انداختن(با بخششی ناچیز دهان کسی را بستن)
زیر دین رفتن-قرض دار شدن-مدیون شدن

پشتک-پرش از پشت
دومندش-دوم از آن

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

خجالت دادن-کسی را شرمسار کردن

چشته خور شدن-بهره و نصیب بردن از کسی

جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان

بی چک و چانه-بی گفت و شنود-بی کم و کاست

تخم مرغ کسی زرده نداشتن-حقه باز بودن

در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن

جواب کردن-به کار کسی پایان دادن-از کار اخراج کردن

بر و بچه ها-زن و بچه-جماعت دوستان

 

دامن به کمر زدن-آماده شدن-آستین بالا زدن

تِپ تِپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت
زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

خدا داده به فلانی-بختش یار بوده

پولکی بودن-عادت داشتن به گرفتن رشوه-بدون پول کاری را انجام ندادن

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن(بهره بردن از چیزی، نصیب بردن)

داغ-مصیبت-اندوه-سخت گرم-سوران

تل انبار-توده-انباشته

چهلم-چهلمین روز درگذشت کسی

دست خوش !-آفرین

 

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

 

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

بازیگر-هنرپیشه ی سینما و تئاتر

بر ملا شدن-آشکار گشتن

حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن

 

 

بی حوصله-ناشکیبا-شتابزده

حرف بَری کردن-سخن چینی کردن-خبرچینی کردن
توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن

 

خِس خِس-صدای تنفس کسی که نفس تنگی دارد

چینه کشیدن-ساختن دیوار گلی

 
خودتراش-تیغی که می توان تیغه ی آن را عوض کزد
چشم واسوخته-چشم برتافته
اِرا-هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید

 

از رو رفتن(خجالت کشیدن، از میدان به‌در رفتن)

حظ کردن-لذت بردن

زین و یراق کردن-برای کاری آماده شدن-رفتن به جایی

زهرمار کردن غذا-مانع از خوردن با لذت شدن
خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست

باب-مرسوم-معمول

دردانه ی حسن کبابی-بچه ی لوس

روی حرف کسی حرف نزدن-با حرف کسی مخالفت نکردن

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن

آسمان غرمبه(صدای رعد، تندر)
حکایت-بسیار مهم-چیز عجیب

دیر کرد-تاخیر-تعویق

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

زهره ترک شدن-زهره آب شدن

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن

 

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن(بهره بردن از چیزی، نصیب بردن)

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

داغ دیده-مصیبت رسیده-کسی که شاهد مرگ عزیزی شده است

جای ارزن نبودن-بسیار شلوغ بودن-جای سورن انداختن نبودن-سگ صاحبش را نشناختن

دست از پا خطا نکردن-هیچ کار اشتباهی نکردن-تکان نخوردن

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش
ابریشم-زن نوازنده-مطرب

دلِی دلِی-حاشا-انکار

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن
 

پاره آجر-شکسته ی آجر

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

 

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

دُم ِ هم کردن-مطابق یکدیگر کردن-دو کناره ی چیزی را بر هم نهادن
اره دادن و تیشه گرفتن-جنگ و دعوا داشتن
آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود

خصوصی-مقابل عمومی

ارباب حجت(اهل منطق)

خانه یکی-صمیمی و یکدل

آب از سر گذشتن-کار از چاره و تدبیر گذشتن

الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست

دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن

چس نفس-پر حرف-کسی که حرف های بی سر و ته و ملال آور می زند
خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن

 

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)

دلقک بازی-مسخره بازی

زدن بر طبل بیعاری-خود را به بی دردی زدن

با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب

از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

اشک تمساح-گریه ی دروغین
دادستانی-دادخواهی-کار دادستان

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

تو بمیری-سوگندی در مقام تهدید

راه انداختن کار کسی-وسیله ی تسهیل انجام شدن کار کسی را فراهم کردن-رو به راه کردن کار کسی

رده-حرف زشت یا نامربوط

آفتابی شدن-پیدا و آشکار شدن-بیرون زدن آب قنات

د ِ-حرفی برای بیان مداومت

تپه ماهور-زمین ناهموار
به حساب آوردن کسی-برای کسی اهمیت قائل شدن-دخالت دادن کسی

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی
ترش کردن-عصبانی شدن

دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

خرفت-نادان-ابله-کند ذهن

بند و بست-ساخت و پاخت-توطئه
در هم لولیدن-توی هم رفتن

خودکار-دستگاهی که نیازی به مراقبت انسان ندارد

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

آفتابه خرج لولهنگ کردن-چیز با ارزشی را در بهای چیز بی‌ارزش دادن

ابریشم-زن نوازنده-مطرب

خرج از کیسه ی خلیفه کردن-از مال دیگران خرج کردن

خودتراش-تیغی که می توان تیغه ی آن را عوض کزد

جیش-ادرار در زبان کودکان

پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال

از شیر گرفتن-به دوره‌ی نوزادی پایان دادن

دست خوش !-آفرین

دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن

 

از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)

زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن

چوب-واحد پول در معاملات بازاری برابر با هزار تومان

 

دله دزدی-عمل دله دزد

ریخت و روز-سر و وضع-شکل و حالت
حاملگی-آبستنی

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

آی زکی-در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود

چاقو دسته کردن-از سرما لرزیدن
رانده و مانده-بدبخت و وامانده
دمپایی-کفش راحتی خانه
بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

از کوره در رفتن-به خشم آمدن-آتشی شدن-از جا در رفتن

 

باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

چرک نویس-نوشته ی نخستین که ممکن است بازبینی و ویرایش شود

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن
خروجی-جای بیرون رفتن-مالیاتی که هنگام خارج شدن از کشور به دولت می پردازند

حلق آویز-به دار کشیده
پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی

درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

بردن از رو- از رو بردن

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

زوال در آوردن-نعمتی را در نتیجه ی ناسپاسی و بی اعتنایی از دست دادن

تیغه-هر چیزی که مانند تیغ باشد-دیوار نازک
زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن
از نان خوردن افتادن(نان کسی آجر شدن)

جهنم دره-جای نامناسب و عذاب دهنده

ردیف کردن-جور کردن-آماده کردن
آبستن فرزندکش(دنیا، روزگار)
زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند
چو انداختن-شایعه پراکندن
 

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن

آفتاب برِ دیوار آمدن-به پایان آمدن عمر

آماده‌باش-حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر

 
رو قوز آمدن-سر لج افتادن

زُل زدن-خیره نگاه کردن

چشمه چشمه-سوراخ سوراخ-مشبک

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است

باش !-نگاه کن-ببین

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

آب در چشم نداشتن-شرم و حیا نداشتن

از جایی آب خوردن-ناشی از چیزی بودن

دهن تر کردن-اندکی نوشیدن-لو دادن
آجیل دادن-رشوه دادن-حق و حساب دادن
چتر شدن-بر سر کسی خراب شدن-ناگهانی مهمان رسیدن

 

زبانی-شفاهی

 

بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره

دوا گُلی-دوا قرمز-پرمنگنات

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

ته چیزی را بالا آوردن-تا آخر خوردن-تمام کردن

در آش رشته گوشت دیدن-چیزی غیرمنتظره و دور از انتظار دیدن
چپ اندر قیچی-نامنظم و نامرتب-بی نظم و قاعده
بی ریشه-بدون اصالت-نا اهل-نا نجیب

 

 

اَنَک کردن-تحقیر کردن-خجالت دادن

پا بر جا-ثابت قدم-استوار

دستک دمبک-بهانه-دستاویز-پاپوش

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

حال و احوال کردن-سلام و احوال پرسی کردن

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

حق دادن-تایید کردن
خش خش-صدای برخورد چیزهای خشک به یکدیگر-صدای راه رفتن روی برگ های خشک شده

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن

دو دستی-با هر دو دست

 

جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن

دو دستی تقدیم کردن-با رضایت خاطر و احترام دادن

دماغ-حال و حوصله-رغبت-علاقه-کبر و خودپسندی-مُف-خلط بینی

پایش افتادن- پادادن و پا افتادن

بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار

 

 

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

 

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

بند کردن-محکم کردن
دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

آب و خاک-میهن-دیار

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن

رک نگاه کردن-رک رک نگاه کردن

حرام و حرس-ریخت و پاش

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن

پیش پیشکی-از پیش

از ریش برداشتن، روی سبیل گذاشتن-کار غیرمنطقی و بی‌نتیجه کردن

چار خیابان زدن موی سر-تراشیدن مو به شکل + که برای تنبیه دانش آموران انجام می گرفت